Ο ρόλος των τειχών για την πόλη και τους
κατοίκους της στο διάβα του χρόνου
από την Φιλομένη Καψαχείλη, Β2
Το κάστρα και τα τείχη στη
Θεσσαλονίκη είναι δημιουργήματα προγενέστερων εποχών, καθώς ήταν απαραίτητα για
την οχύρωση της πόλης από ξένες επιδρομές. Υπολογίζεται ότι δημιουργήθηκαν κατά
την ίδρυσή της. Πήραν όμως την οριστική τους μορφή κατά την εποχή του Μ. Θεοδοσίου
(379 – 395). Η παλαιοχριστιανικές πόλεις κατά κανόνα είναι τειχισμένες. Έχουν
πολλά δημόσια κτήρια, καθώς και άλλα κοινόχρηστα που καλύπτουν βασικές ανάγκες
των κατοίκων της, όπως δεξαμενές, σιταποθήκες και υδραγωγεία.
Κατά την οχύρωση της πόλης στο
ψηλότερο τμήμα της πόλης δημιουργήθηκε η Ακρόπολη, οχυρός χώρος στον οποίο θα
κατέφευγε ο πληθυσμός σε περίπτωση κατάληψης της πόλης από επιδρομείς. Λειτουργούσε
δηλαδή ως καταφύγιο των πολιτών. Στο σημείο εκείνο τα κάστρα είναι ψηλά, οι
πύργοι πυκνοί και, όπου το έδαφος το επέτρεπε, υπήρχε και προτείχισμα.
Στη βορειοανατολική κορυφή
της Ακρόπολης και όλης της πόλης κτίστηκε το τελευταίο και ισχυρότερο οχυρό
άμυνας. Είχε ισχυρά τείχη και εφτά πύργους, έτσι ονομάστηκε Επταπύργιο. Έτσι όπως το βλέπουμε σήμερα
είναι, μάλλον, έργο της Παλαιολόγειας εποχής (14ος αι.) και αποτελεί εντυπωσιακό
φρουριακό συγκρότημα.
Κατά τη διάρκεια της τουρκικής
κατοχής αποκαταστάθηκαν τα τείχη. Οι σειρές από πλίνθους είναι μια τεχνική, η οποία αντικαταστάθηκε
από ξύλινους δοκούς. Η προσοχή επικεντρώθηκε
στην κατασκευή τριών πύργων : ο Λευκός Πύργος στα νότιο-δυτικά, στη βορειοδυτική
πλευρά ο Βυζαντινός Πύργος Τριγώνου και
ο Πύργος στο Επταπύργιο και το φρούριο
στην Ακρόπολη. Οι δύο πρώτοι πρέπει να έχουν χτιστεί αμέσως μετά την Τουρκική κυριαρχία
ο τρίτος το1431, όπως μαρτυρά η τουρκική επιγραφή.
Το Επταπύργιο από το 1890
περίπου ως το 1989 χρησιμοποιήθηκε άλλοτε ως ανδρική, άλλοτε ως γυναικεία και
άλλοτε ως στρατιωτική φυλακή. Για αυτή τη χρήση του, έγινα ανακατασκευή του
εσωτερικού χώρου του κάστρου και απομάκρυνση πολλών προηγούμενων κτιρίων. Οι
αλλαγές στις οχυρώσεις δεν ήταν σημαντικές, ωστόσο ο πρωταρχικός ρόλος τους αντιστράφηκε:
από την προστασία των κατοίκων από την εξωτερική απειλή, τώρα υπηρετούσε για
την απομόνωση κρατουμένων από τον έξω κόσμο.
Η φυλακή διετέλεσε για καιρό
τις κύριες εγκαταστάσεις σωφρονισμού της πόλης, όπου κρατούνταν φυλακισμένοι
ανεξαρτήτως φύλου ή εγκλήματος. Νέα κτίρια χτίστηκαν κατά μήκος των δύο πλευρών
των τειχών, ώστε να βελτιωθεί η λειτουργικότητα του νέου σωφρονιστικού κέντρου.
Η εσωτερική αυλή ήταν χωρισμένη από φράχτες σε πέντε ξεχωριστές μονάδες και στο
κέντρο τους στεγάστηκε το κεντρικό παρατηρητήριο. Η φυλακή διέθετε εκκλησάκι
και άλλα παραρτήματα, ενώ το παράρτημα που βρισκόταν βόρειο-ανατολικό πύργο
καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Τα εξωτερικά
κτίρια, στη νότια πλευρά του κάστρου, στεγαζόταν η διοίκηση, η φυλακή των
γυναικών, και προς τα δυτικά, τα κελιά απομόνωσης.
Παραπομπές:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου